Diyabetik Ayak Bakımı
Diyabet, pankreasın kan şekerini düzenleyen hormonu olan insülini yeterli üretemediği ya da üretilen insülinin etkisizliğine bağlı olarak kandaki şeker düzeyinin yükselmesi ile seyreden kronik bir hastalıktır. İlerleyen süreçle birlikte vücuttaki olumsuz etkileri en çok gözlerde, böbreklerde ve ayaklarda yıpranma ve bozulmalara neden olur. Diyabetli kişilerde kandaki şeker düzeyinin normalden daha yüksek olması sinirlerde, kaslarda ve eklemlerde biyomekanik olarak bozulmalara neden olur. Diyabetik ayak problemi yaşayan kişilerde ayakların genel görüntüsünde oluşan olumsuzluklara bağlı olarak birtakım değişiklikler gözlemlenir. Ayak tabanındaki kavis yükselir, tarak kemiklerinin ayak tabanına doğru çöktüğü görülür, baş parmak ucu yukarıya doğru yükselir ve parmaklar toplanarak basılmaya başlandığı için üst kısımlarında baskıya bağlı kızarıklıklar oluşabilir. Bunların yanı sıra damar yapısındaki bozulmalar, yumuşak dokuda oluşan değişiklikler, ayak tabanındaki basınç artışına bağlı farklılıklar ayağı yaralanmalara açık hale getirir. Podolojik bakımlar diyabet hastalarında koruyucu özellik taşıdığı için çok daha fazla önem taşır.
Bakım koltuğuna oturan diyabetli kişinin ayakları çok dikkatli bir şekilde kontrol edilir. Ayak tabanı, parmak araları, tırnak kenarları incelenir. Detaylı anemnezi alınır. Duyu testleri, ısı kontrolü, nabız kontrolü yapılır. Kişinin eklem hareket açıklığı (mobilizasyonu) kontrol edilir. Ayakkabı, çorap kullanımına ilişkin bilgilendirme yapılır.
Diyabetli kişilerin ayaklarında dolaşım bozukluğu ve his kaybının olması sebebiyle tırnak kalınlaşması ve tırnak batması riskinin ortadan kaldırılması için köşeler sivri kalmayacak şekilde tırnaklar düz olarak kesilmelidir. Tırnak uçlarına törpüleme işlemi uygulandıktan sonra tırnak yüzeyleri ve tırnak yatakları özel freze uçlarıyla (diyabetli hastalara özel ekipman) temizlenir. Daha sonra ayak tabanlarının bakımına geçilir. Diyabetli kişilerde ayak alt derisi çok incelmiş ve hassas olabilir, ayrıca ödem sık görülen bir durumdur. Bunun yanı sıra topukta kalınlaşmalar görülebilir. Ayak tabanı temizlenirken özel ürünler kullanılır. Bakım, kremleme ve masaj işlemi ile son bulur.
Bakım sonrası kontrollerde parmak aralarının çok dikkatli gözlemlenmesi gerekir, çünkü diyabetli kişilerde oluşan ayak enfeksiyonların büyük bir kısmı parmak aralarına yerleşen ve fark edilmeyen mantar enfeksiyonlarına bağlı olarak gelişmektedir. Diyabetli kişilerde kullanılan bakım ürünleri içerikleri açısından biraz daha farklıdır. Gümüş içeren ürünler tercih edilir. Kullanılan bakım ürünlerindeki üre miktarı önemlidir. Nasırı yok edici asit içeren bantlar diyabetli kişilerde kesinlikle kullanılmaz. Gümüş iplikle örülmüş çoraplar diyabetli kişilerde klima etkisi sayesinde sıcak-soğuk dengesi kurabilir, içeriklerindeki gümüşün dezenfektan etkisiyle mantar ya da egzama oluşumunu engelleyebilir ve terlemeyi önleyebilir. Diyabet hastası olan kişilerde koruyucu bakımların yanı sıra kişisel ayak bakımı ile ilgili eğitimler de büyük önem taşır. Hasta ve yakınlarına, günlük ayak hijyeni ve bakımı, korunma konularında gerekli bilgiler verilerek bakımların tamamlanması gerekir.
